คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ฟีโนบาร์บิทัล (Phenobarbital)
ยาฟีโนบาร์บิทัล (Phenobarbital) จัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทในประเภท 4 คือ ประเภทอาจทำให้เกิดอาการเสพติดยาได้อย่างอ่อนๆ สรรพคุณของยาฟีโนบาร์บิทัล เช่น
- ใช้รักษาโรคลมชักทั้งชนิดเรื้อรังและเฉียบพลัน
- ใช้เป็นยานอนหลับ
- บรรเทา อาการวิตกกังวล และภาวะตึงเครียด (ยาคลายเครียด)
- ช่วยสงบประสาทของผู้ป่วยก่อนเข้ารับการผ่าตัด
นอกจากนี้สัตวแพทย์ยังใช้ยานี้รักษาอาการชักของสุนัขและแมวได้อีกด้วย
- ผลต่อระบบประสาท : เช่น รู้สึกสับสน หงุดหงิด ฝันร้าย นอนไม่หลับ วิตกกังวล วิงเวียน ประสาทหลอน
- ผลต่อระบบการหายใจ : เช่น หายใจแผ่วเบา ไปจนถึงหยุดหายใจ
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร : เช่น มีอาการ คลื่นไส้อาเจียน และท้องผูก
- ผลต่อผิวหนัง : เช่น อาจมีผื่นคัน
- ผลข้างเคียงอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้น: เช่น ปวดศีรษะ /ปวดหัว มีไข้ ตับทำงานผิดปกติ ภาวะโลหิตจางชนิด Megaloblastic anemia
- สำหรับเด็ก: อาจมีอาการที่เรียกว่า Hyperactivity คือ เด็กจะมีอาการลุกลี้ลุกลน ซนอยู่ไม่สุข
- ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ เพราะยาฟีโนบาร์บิทัลส่งผลกระทบต่อทารกในครรภ์มารดา โดยอาจทำให้เกิดความพิการแต่กำเนิด หรือการแท้งบุตรได้
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยด้วยโรคตับในระยะรุนแรง
- การใช้ยาฟีโนบาร์บิทัลไปนานๆอาจก่อให้เกิดภาวะดื้อยา ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกว่าการใช้ยาไม่มีประสิทธิผล จนผู้ป่วยต้องการปรับขนาดการรับประทาน ซึ่งควรต้องให้แพทย์ทำความเข้าใจกับผู้ป่วย และเป็นผู้ปรับขนาดรับประทานหรือเปลี่ยนตัวยา
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีภาวะช่องทางเดินหายใจอุดตัน
- ระวังการใช้ยานี้กับ ผู้สูงอายุ เด็ก ผู้ป่วยด้วย โรคตับ โรคไต
- ยานี้อาจทำให้เกิดอาการ วิงเวียน ง่วงนอน ระหว่างการใช้ยาจึงควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือการควบคุมเครื่องจักรเพราะจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
- ห้ามหยุดการใช้ยานี้กะทันหันโดยเฉพาะในผู้ป่วยที่รับประทานยาเพื่อป้องกันโรคลม ชัก เพราะอาจเกิดการกำเริบของโรคจนเป็นอันตรายต่อผู้ป่วย
- มีการทำวิจัยการใช้ยานี้อาจมีผลสัมพันธ์ต่อการเกิดเนื้องอกสมองในเด็ก
- การใช้ยาฟีโนบาร์บิทัลร่วมกับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ จะส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการวิงเวียน ง่วงนอน มากขึ้น
- การใช้ยาฟีโนบาร์บิทัลร่วมกับยาแก้ปวดบางตัว เช่นยา Paracetamol สามารถทำให้ตับทำงานหนัก
- การใช้ยาฟีโนบาร์บิทัลร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่นยา Dicumarol, Phenprocoumon, และ Warfarin จะส่งผลให้ปริมาณยาต้านการแข็งตัวของเลือดในพลาสมา (Plasma) ลดต่ำลงจนอาจทำให้ประสิทธิภาพในการรักษาของยาต้านการแข็งตัวของเลือดด้อยตามลงไป
- การใช้ยาฟีโนบาร์บิทัลร่วมกับยาปฏิชีวนะบางตัว เช่นยา Doxycycline จะทำให้ร่างกายเร่งการขับออกของยาปฏิชีวนะนั้นๆ ทำให้ประสิทธิภาพของยาปฏิชีวนะนั้นๆ ลดลง
- การใช้ยาฟีโนบาร์บิทัลร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิด เช่นยา Estradiol, Estrone, Progesterone อาจส่งผลให้ประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกำเนิดลดลง หากมีความจำเป็นต้องใช้ร่วมกัน ควรต้องปรับระยะเวลาในการรับประทานไม่ให้ตรงกัน